Działania niepożądane leków

Działania niepożądane leków to podstawowe zagadnienie, wokół którego koncentrują się działania pracownika działu pharmacovigilance. Praca nad badaniem skutków ubocznych leków zapewnia bezpieczeństwo pacjentom i monitoruje skuteczność konkretnych substancji. Poniżej przedstawiamy kluczowe informacje związane z tym terminem.

Definicja działania niepożądanego

Działanie niepożądane, inaczej ADR (adverse-drug-reaction), to każde niezamierzone działanie leku. Nazywane również niepożądanym efektem polekowym czy skutkiem ubocznym. Niezależnie od nazwy, jaką przyjmie to po prostu każde działanie po zastosowaniu leku, które nie było zamierzone i nie jest korzystne dla pacjenta. Każdy lek może wywołać działania niepożądane, w trakcie jego przyjmowania lub po zakończeniu farmakoterapii. Działania niepożądane leków dzielą się na ciężkie i nieciężkie. Ciężkie to te, które mogą doprowadzić do zagrożenia życia pacjenta, konieczności jego hospitalizacji lub nawet śmierci.

Dlaczego należy kontrolować działania niepożądane leków?

Pracy w pharmacovigilance przyświeca jeden główny cel- zapewnienie gwarancji zdrowia pacjentów przez działania mające na celu wzrost bezpieczeństwa stosowanych leków. Niezbędnym do tego jest ciągły monitoring działań niepożądanych, czyli praktyka mająca na celu kolekcjonowanie i analizowanie danych na temat różnych skutków ubocznych leków. Jeśli posiadamy takie informacje, możemy kontrolować bezpieczeństwo danego leku i właściwie dopasowywać go do konkretnych pacjentów.

Co daje monitorowanie DN?

Podstawową korzyścią płynącą z monitorowania jest pewność co do stosowanego leku, co przekłada się na możliwość zapewnienia pacjentowi najlepszej terapii i skutecznego zapobiegania szkodliwych efektów leków. Dzięki temu można również wykluczać grupy pacjentów, którzy nie powinni przyjmować danego leku, który mógłby okazać się dla nich zagrożeniem zdrowia lub życia. Leki muszą być w 100% bezpieczne dla pacjenta, żeby można ich było używać. Monitorując działania niepożądane leków, musimy brać pod uwagę bardzo wiele różnych czynników, takich jak wiek pacjenta, płeć, masę ciała, ogólny stan zdrowia, jakie choroby przebywał wcześniej, a nawet to jakie leki przyjmuje równocześnie. Te wszystkie informacje muszą być zbierane i analizowane, aby produkować leki, które będą bezpieczne dla pacjenta i nie wywołają żadnych przykrych skutków ubocznych.

Działania niepożądane leków – jak klasyfikować?

Działania niepożądane leków zależy od wielu czynników, m.in.: właściwości leku, jego dawki czy częstotliwości jego przyjmowania. Kluczowy podział działań niepożądanych obejmuje podział na ciężkie działania niepożądane, czyli SADRs (Serious Adverse Drug Reaction) i nieciężkie działania niepożądane- NSADRs (Non-Serious Adverse Drug Reaction).

Pierwsza kategoria to działanie, które niezależnie od ilości spożytego leku powoduje:
• zgon pacjenta,
• działanie zaklasyfikowane przez lekarza do działań ciężkich,
• zagrożenie życia,
• trwały ubytek zdrowia.

Druga kategoria obejmuje wszystkie sytuacje, które nie zostały wypunktowane w przypadku działań ciężkich.

W pharmacovigilance funkcjonuje jeszcze jedna kategoria- SUSAR (Suspected Unexpected Serious Adverse Reaction), czyli reakcja niespodziewana, zaliczana do poważnych. Nie istnieje jednak udowodniony związek między nią a lekiem.

Zapraszamy do przeczytania naszego wpisu o zgłaszaniu działań niepożądanych!

Sprawdź sam!

Wszystko, co powinieneś wiedzieć o Pharmacovigilance!

Baza wiedzy – Pharmacovigilance

Kursy z Pharmacovigilance