EBM - baza wiedzy
Spis treści
O evidence-based medicine (EBM)
Prawdopodobnie sformułowanie evidence-based medicine (EBM) zostało po raz pierwszy użyte w 1991 roku przez profesora medycyny i epidemiologii klinicznej na McMaster University w Kanadzie – Gordona Guayatta. EBM w języku polskim tłumaczy się jako „medycyna oparta na dowodach”, „medycyna oparta na faktach”, a także „ewaluacja badań medycznych”. Proces postępowania zgodny z zasadami EBM uwzględnia:
- postawienie pytania klinicznego,
- znalezienie niezbędnych danych naukowych,
- krytyczna ocena ich wiarygodności i przydatności,
- podjęcie decyzji klinicznej w oparciu o te dane.
Medycynę opartą na faktach (EBM), można rozumieć jako wykorzystanie najbardziej wiarygodnych i aktualnych danych w praktyce klinicznej. Uznaje się, że dane takie są dostarczane przez badania eksperymentalne (głównie modele zwierzęce) oraz obserwacyjne.
Dzięki wprowadzeniu zasad EBM w dzisiejszych czasach łatwiej jest ocenić, a także porównać ze sobą wyniki publikacji naukowych. Za najbardziej wiarygodne źródła informacji uważa się przeglądy systematyczne oraz badania kliniczne z randomizacją i próbą kontrolną.
Przygotowaliśmy dla Ciebie kompendium pojęć związanych z evidence-based medicine. Poruszając się po menu bocznym, możesz przechodzić do interesujących Cię sekcji.
EBM - podstawowe pojęcia
Pojęcia związane z evidence-based medicine nie należą do najłatwiejszych i często stwarzają wiele problemów. Jeżeli myślisz o pracy naukowej lub w działach medycznych (Medical Affairs) firm farmaceutycznych to poniżej znajdziesz artykuły wyjaśniające podstawowe pojęcia związane z EBM. Dowiesz się z nich np.: czym są punkty końcowe, miary efektu, model PICO, błąd systematyczny oraz organizacja Cochrane.
Przegląd systematyczny i metaanaliza
Według hierarchii dowodów naukowych (zwanej także piramidą EBM), za najbardziej rzetelne źródło wiedzy uważa się przeglądy systematyczne. Są one badaniami naukowymi, w obrębie których analizuje i ocenia się inne publikacje. Bardzo często przeglądy systematyczne zakończone są metaanalizami, czyli statystycznym sposobem oszacowania efektu. Co więcej, bardzo istotne podczas tworzenia przeglądów systematycznych, jak i metaanaliz jest bazowanie na wiarygodnych publikacjach naukowych, szczególnie badaniach klinicznych z randomizacją i próbą kontrolną (RCT). W dodatku, praktycznie każda metaanaliza jest przeglądem systematycznym, ale nie każdy przegląd musi zawierać metaanalizę.
Badania eksperymentalne
Badania naukowe możemy podzielić na dwie główne grupy: eksperymentalne i obserwacyjne. Do badań eksperymentalnych możemy zaliczyć badania populacyjne oraz kliniczne. Głównym celem badań eksperymentalnych jest wykazanie ciągu przyczynowo-skutkowego pomiędzy daną interwencją a zaistniałym efektem. Poniżej znajdziesz szczegółowe informacje na temat randomizowanych kontrolowanych badań klinicznych oraz samego procesu randomizacji i efektu placebo/nocebo.
Badania obserwacyjne
Kolejną grupę badań epidemiologicznych stanowią badania obserwacyjne. Charakteryzują się one faktem, że osoba prowadząca badanie nie może podejmować żadnych ingerencji w jego przebieg. Ponadto, służą do oceny efektywności danej technologii medycznej (w przeciwieństwie do badań eksperymentalnych, które oceniają ich skuteczność). Badania obserwacyjne dzielimy na analityczne (kohortowe i kliniczno-kontrolne) oraz opisowe (opisy przypadków, serii przypadków oraz badania przekrojowe).
Więcej szczegółowych informacji o EBM znajdziesz na stronie internetowej Polskiego Instytutu Evidence Based Medicine.
